क्रिकेट आणि मी (भाग १)

आमचे कुटुंब तसे प्रातिनिधिक वसईचे कुटुंब. लहानपणी गल्लीत क्रिकेट खेळावे, वसई मैदानावर जाऊन होळी विरुद्ध पारनाका या संघातील मे महिन्यातील दोन दिवसांचा अंतिम सामना पाहावा, ऑस्ट्रेलिया मध्ये खेळल्या जाणार्या सामन्यासाठी सकाळी साडेचार वाजता उठून दूरदर्शन समोर जाऊन बसावे (माझे वडील तर सामन्याच्या अर्धा तास आधी उठून चहा बनवून मग TV पुढे बसत), जुन्या जमान्यातील खेळाडूंच्या आठवणी तासंतास काढाव्यात हे काही आमच्या कुटुंबीयांतील पुरुष मंडळींचे गुणधर्म! आमच्या आधीची पिढी (वडील, काका) ही एकदम बिनधास्त, कौटुंबिक शांततेसाठी क्रिकेटचा त्याग करावा असा विचार त्यांच्या मनाला शिवलासुद्धा नाही. पण मी आणि माझा भाऊ मात्र नवीन पिढीतील, आमचे क्रिकेट वेड बदलत्या काळानुसार (सुज्ञानी समजून घ्यावे) आटोक्यात आले. तर अशा या क्रिकेट वेडाच्या या काही आठवणी

क्रिकेटची पहिली आठवण पहिलीतील (साल १९७९) , इंग्लंडचा संघ भारतात आलेला, बोथम एकदम जोरदार फॉर्ममध्ये होता पण आपला कपिल सुद्धा त्याच्या तोडीस तोड. साडेचारच्या १० मिनिटांच्या सुट्टीत अनुप बरोबर जाऊन पिंगळे सरांच्या घरांच्या बाहेरून त्यांच्या दिवाणखान्यातील दूरदर्शन संचावरील दिवस अखेरीचा स्कोर बघण्याची मजा काही औरच! त्यावेळी घरी TV नसल्याने सगळा शौक वोल्वच्या रेडिओवर धावते समालोचन ऐकून घेवून भागवावा लागत असे. १९८१ साली भारतीय संघ ऑस्ट्रेलिया दौर्यावर गेला असताना तिसर्या कसोटी सामन्यात सुनील गावस्करला चुकीच्या पद्धतीने पंचाने बाद ठरविल्यावर त्याने चेतन चौहानला आपल्यासोबत मैदानाबाहेर नेण्याचा निर्णय घेतला. नशिबाने संघ व्यवस्थापनाने त्याला वेळीच रोखले. आता ही गोष्ट धावते समालोचन ऐकून आम्हाला कळली नाही ती बाब वेगळी. शेवटच्या दिवशी कपिलने वेदनाशामक injection घेवून घावारीच्या मदतीने ऑस्ट्रेलिया संघाला ८३ धावांत गारद केले. हे पूर्ण समालोचन रेडिओवर मी ऐकले. क्रिकेट आणि अंधश्रद्धा ह्या दोन्ही बहुदा एकत्रच असतात. त्या दिवशी कपिल आणि घावरी ऑस्ट्रेलियाला गारद करत असताना ज्या वेळी आम्ही समालोचन ऐकत होतो त्यावेळी विकेट पडत नव्हती आणि रेडिओ बंद केल्यावर मात्र पटकन विकेट पडायची. त्यामुळे रेडिओ बंद / चालू करत करत आम्ही ऑस्ट्रेलियाचा डाव संपविण्यात मोलाचा हातभार लावला.

भारतीय संघाबरोबर आमचे गल्लीतील क्रिकेट सुद्धा जोरात होते. गल्लीतील प्रत्येक घरात एक दोन क्रिकेट वीर होते. माझ्या भावाच्या अमूल्य मार्गदर्शनाखाली माझी जडणघडण (?) झाली. आमच्या गल्लीच्या संघाचे मैदान म्हणजे आमचे अंगण. स्टम्पच्या उजव्या बाजूला बाग. बागेतील झाडांना ही मुले कितपत हानी पोहचवतात यावर कडक नजर ठेवून असणारी आजी आणि डाव्या बाजूला चेंडू मारल्यास ओरडणारे शेजारी यामुळे V मध्ये खेळण्याची मला सवय लागली. समोरच आमच्या घरांच्या काचा होत्या. नरेंद्र हिरवानीने सनसनाटी कसोटी पदार्पण केल्यावर मी देखील गल्ली क्रिकेट मध्ये लेग स्पिन गोलंदाजी करण्याचा निर्णय घेतला. त्या दिवशी मला ३-४ विकेट मिळाल्या. परंतु शेवटी आमच्या एका शेजार्याने माझ्या गोलंदाजीवर फटका मारून घराची काच फोडली. त्या फटक्यानंतर त्या दिवशीचा खेळ अकस्मात संपला, त्या नंतर घराच्या तपास समितीपुढे (अध्यक्ष्य आजी), मला आणि माझ्या भावाला हजर करण्यात आले. तिथल्या चौकशीला तोंड देवून बाहेर पडताच माझ्या भावाने माझी कान उघाडणी केली. कशाबद्दल तर लेग स्पिन करून काच फोडण्यास अप्रत्यक्षरीत्या कारणीभूत ठरल्याबद्दल! गोलंदाजीच्या टोकाला असणारे आमचे जांभळाचे झाड मे महिन्यात जांभळाच्या भाराने वाकलेले असायचे. ती जांभळे तोडण्याचा बहाणा म्हणून आमचा शेजारी विजय वेगवान गोलंदाज झाला. जाम्बुंचा तोंडात बकाणा भरून जोरात धावत येणाऱ्या विजयला पाहून यष्टीरक्षण करणाऱ्या माझ्या छातीत धडकी भरत असे. विजय आणि मी एका संघात आणि माझा भाऊ आणि विजयचा भाऊ स्टीफन विरुद्ध संघात अशी संघ रचना असे.

शाळेत सातवी पर्यंत क्रिकेट खेळले जायचे ते PT च्या तासाला. बर्याच वेळा नारळाच्या झावळीचा थोपा आणि कोनफळ हीच आमची क्रीडा साहित्ये होती. आठवीच्या सुमारास अ विरुद्ध ब वर्गाचे सामने सुरु झाले. हे सामने शनिवारी शाळा सुटल्यानंतर लगेच आयोजित केले जायचे. राकेश आमचा त्यावेळेचा तथाकथित वेगवान गोलंदाज होता. वेगवान अशासाठी कि बर्याच लांबून येवून धावत येवून गोलंदाजी टाकायचा म्हणून. बाकी त्याची ही सवय अजून कायम आहे! राहुल साठेने आठवीत केव्हा तरी या सामन्यात पदार्पण केले आणि त्या दिवशी पहिल्याच ३-४ षटकात ब वर्गाच्या ५ विकेट घेवून त्यांना जोरदार हादरा दिला. का कोणास ठावूक पण मला आघाडीच्या फलंदाजाचे स्थान देण्यात यायचे. डावखुर्या योगेश पाटीलला एक चौकार मारल्यावर दुसर्याच चेंडूवर त्याने माझा उडविलेला त्रिफळा अजून लक्ष्यात आहे. त्या वेळी मी फेकी गोलंदाजी करत असल्याचे आमच्या गल्लीत जाहीर करण्यात आले होते, पण आमच्याच अंगणात खेळले जात असल्याने मी बिनधास्त गोलंदाजी करत असे. शाळेत ही गोष्ट कोणाच्या लक्षात आली होती कि नाही हे माहित नाही पण जर सर्व मुख्य गोलंदाज थकले तर माझ्याकडे चेंडू सोपविला जात असे. अश्या एका क्वचित क्षणी सुहास पाटीलचा उडविलेला त्रिफळा हा माझ्या गोलंदाजीच्या कारकिर्दीतला अविस्मरणीय क्षण!

१९८३ सालच्या prudential विश्वचषकाच्या वेळी साखळीचे सर्व सामने BBC रेडिओवर मी ऐकले. त्यावेळी ८ संघ विश्वचषक स्पर्धेत भाग घेत. ते दोन गटात विभागले गेले असत. एकाच दिवशी प्रत्येक गटातील २ याप्रमाणे एकूण ४ सामने खेळवले जात. त्या विश्वचषक वेळी मी सहावीत होतो. आणि गानू सरांनी दिलेले हिंदीच्या धड्यावर स्वतःच एका वाक्यातील उत्तरांचे १० प्रश्न आणि १५ गाळलेल्या जागा भरण्याचे गृहपाठ करीत हे सर्व सामने ऐकत होतो. समालोचनासाठी एकच स्टेशन, त्यामुळे प्रत्येक सामन्याचे १५ मिनिटे वर्णन केले जात असे. त्यामुळे रेडिओवर भारताच्या सामन्याची पाळी येण्यासाठी पुन्हा ४५ मिनिटे थांबावे लागत असे. भारतीय संघाचा ८३ सालची कामगिरी कोणालाच अपेक्षित नव्हती अगदी दूरदर्शनला देखील. भारतीय संघ उपांत्य फेरीत दाखल झाल्यावर अचानक त्यांना जाग आली आणि थेट प्रक्षेपणास सुरुवात झाली. त्यावेळी आमच्या एकत्र कुटुंबात TV आला. आम्ही सर्व भावंडांनी HALL मध्ये झोपण्यासाठी वास्तव्य केले. उपांत्य आणि अंतिम सामने आम्ही सर्वांनी मध्ये येणाऱ्या दूरदर्शनच्या बातम्या, खंडित होणारा वीजपुरवठा याचा मुकाबला करत पाहिले.
भारतीय संघाकडून पराभूत झालेला वेस्ट इंडीज संघ लगेचच १९८३ साली भारतात आला. त्या वेळी पहिलाच सामना श्रीनगर येथे खेळविला गेला. त्या सामन्यात प्रेक्षक चक्क विंडीज संघाला पाठींबा देत होते. त्या मुळे वैतागलेल्या कपिलच्या एका उत्कृष्ट क्षेत्र रक्षणाला ज्यावेळी प्रेक्षकांनी दाद दिली त्यावेळी कपिलने रागाने उलट प्रेक्षकांकडे पाहत टाळ्या वाजविल्या. १९८५ साली भारतीय संघाने ऑस्ट्रेलिया मध्ये जाऊन पाकिस्तान संघाचा पराभव करीत बेन्सन आणि हेजेस चषक पटकाविला. हा अंतिम सामना स्कॉलरशिप परीक्षेच्या दिवशी (१० मार्च १९८५) खेळविला गेल्याने मी मोठ्या संकट सापडलो होतो. परंतु माझ्या वडिलांनी त्यावर उत्तम तोडगा काढला. माणिकपूर च्या ऑगसतीन शाळेजवळ असलेल्या त्यांच्या चुलत बहिणीच्या घरी दोन पेपर मध्ये जात आम्ही या सामन्याचा आनंद लुटला. आईच्या होणार्या संतापाकडे आम्ही सोयीस्कररित्या दुर्लक्ष्य केले.

आठवी / नववीच्या सुमारास शालेय क्रिकेट संघाची स्थापना झाली. सुजित देवकर, मिलिंद पाटील (लेग स्पिनर) हे दिग्गज (?) खेळाडू ह्या वेळी झालेल्या आंतरशालेय स्पर्धेत उदयास आले. शाळेचे सामने बघण्यासाठी आम्हाला मैदानवर सोडले जात असे. उपांत्य फेरीच्या सामन्यात पंच आपल्या शाळेच्या गोलंदाजांना कशी गोलंदाजी करावी ह्याचे मार्गदर्शन करतात असा आरोप करीत प्रतिस्पर्धी संघाने काही काळ मैदान सोडले. त्यामुळे थोडा वेळ तणावाचे वातावरण निर्माण झाले. नंतर शाळेने स्पर्धा जिंकताच मोठा समारंभ आयोजित करण्यात आला होता. नववीत असताना ऑस्ट्रेलिया संघाचे भारतात आगमन झाले. त्यावेळी २ ऑक्टोबर च्या सुट्टीच्या दिवशी भारत ऑस्ट्रेलिया यांच्यात एक दिवसाचा सामना असताना भिडे सरांनी भौतिक शास्त्राच्या प्रयोगासाठी बोलाविल्यामुळे आम्हा क्रिकेट रसिकांमध्ये नाखुशीचे वातावरण पसरले होते. ह्याच दौर्यात एक कसोटी सामना टाय झाला. त्या दिवशी शाळा असल्यामुळे आम्ही सर्व बेचैनिनेच शाळेत होतो. दहावीच्या वर्षी माझे गल्ली क्रिकेट पूर्ण बंद झाले (केले गेले). फडके सरांच्या क्लास मध्ये जात असल्यामुळे माझे बर्याच वेळ त्यांच्या घरी अभ्यासासाठी वास्तव्य असे. १९८७चा विश्व चषक याच वेळी असल्याने मोठा दुर्धर प्रसंग ओढावला. गावस्करचे एक दिवशीय सामन्यातील एकमेव शतक, ऑस्ट्रेलियाचा पाकिस्तानवरील लाहोर येथील उपांत्य सामन्यातील अविस्मरणीय विजय अशा न टाळता येणाऱ्या क्षणासाठी क्लासला दांडी मारत फडके सरांचा ओरडा खाण्याचे धाडस मी केले. १९८८ मार्च साली १० परीक्षा संपली. आणि आम्ही तयार झालो आमचे क्रिकेट प्रेम बाह्य जगतात घेवून जाण्यासाठी!

(क्रमश)

जीवन प्रत्यक्षातील / फेसबुकातील, बाकी काही

आपण मान्य करो अथवा न करो फेसबुकाने आपल्याला व्यापून टाकले आहे. उद्या दहावीच्या मराठीच्या परीक्षेत 'फेसबुकाविना एक दिवस' असा निबंधाचा विषय ठेवला तर आश्चर्य वाटावयास नको. फेसबुक आपल्याला का मोहित करते ह्याचे विश्लेषण करण्याचा हा प्रयत्न.

फेसबुक म्हणजे प्रत्यक्षातील जीवनापासून काढलेली पळवाट. आपल्याला न आवडणाऱ्या गोष्टी नाहीशा करून निर्माण केलेले एक काल्पनिक विश्व. सर्वात महत्वाचे म्हणजे इथे आपल्याला नको असलेल्या व्यक्तीशी संबंध ठेवण्याचे बंधन नाही. आपल्याला आवडणाऱ्या व्यक्तीच इथे दिसणार. आपल्याला आवडले जाईल असेच इथे बोलले जाणार. अगदीच टोकाची भूमिका घेवून बोलायचे झाले तर माणसाला लाडावणारे विश्व म्हणजे फेसबुक. आधुनिक जगातील कमकुवत मनोशक्तीला कुरवाळणारे ते हे फेसबुक.

मध्येच माझ्या मनात एक विचार आला की जर ह्या फेसबुकावर शत्रू हा प्रकार अस्तित्वात आला तर मग काय होईल? आपण काही जणांना शत्रू म्हणून घोषित करू, काही जण आपणास त्यांचे शत्रू म्हणून घोषित करतील. आपल्या शत्रूला अजून कोणी शत्रू म्हणून घोषित केले तर आपल्याला त्याची मैत्रीची विनंती येईल आणि बरेच काही! अजून कल्पनाविलास करायचा झाला तर आपला शत्रू जर online दिसला तर युद्ध नावाचे application चालू करण्याचा आपणास किंवा शत्रूस पर्याय असेल. आणि मग त्यात विविध हत्यारे (त्यात शिवी ह्या प्रकारचा समावेश आलाच) वापरली जाऊ शकतील. विनोदाचा भाग सोडला तर एक गोष्ट आपणास लक्षात येईल की जर शत्रू फेसबुकावर अस्तित्वात आले तर फेसबुकाची लोकप्रियता घसरू शकेल.

फेसबुकाचेच सोडा, आजच्या जगातील प्रत्येक गोष्टीचे काही दिवसांनी स्वरूप कसे असेल याचे भाकीत करणे दिवसेंदिवस कठीण होत चालले आहे. शाळेत शिकणाऱ्या आपल्या मुलाने कोणत्या क्षेत्रात भवितव्य घडवावे हे ठरविणे आज शक्य नाही, त्याला शिक्षणाला किती पैसा लागेल याविषयी ठोकताळे मांडणे हे ही शक्य नाही. ही एक असुरक्षिततेची भावना मग आपल्यात जागृत होते आणि मग आपण एकच गोष्टीचा निर्धार करतो, तो म्हणजे जमेल तेवढा पैसा कमावणे आणि साठवणे.

बहुदा आपल्या पुर्वजांनी या गोष्टीचा अंदाज बांधला होता आणि त्यामुळेच त्यांनी या युगाला कलियुग म्हणून नाव दिले होते. समाजावर बौद्धिकदृष्ट्या मार्गदर्शन करण्याची क्षमता विद्वान बाळगून असतो, परंतु ज्या युगात विद्वानांचे महत्व कमी होऊन बळाच्या मार्गे काही लोक समाजावर वर्चस्व प्रस्थापित करतात ते कलियुग. आपल्या पुर्वजांनी कलीयुगानंतर कोणते युग येईल याचे भाकीत केले आहे याचे मला ज्ञान नाही.

प्रश्न असा आहे की आपण सगळे पडलो मध्यमवर्गीय मनोवृत्तीचे. आजूबाजूला घडणार्या कित्येक गोष्टी पटत नाहीत पण त्याला संघटीतपणे विरोध करण्याची क्षमता आपल्यात नाही. आपला विरोध असणार तो दिवाणखान्यातील चर्चेत चहाचे घोट घेत किंवा blog वर. मी अतिरेकी वृत्तीचं अजिबात समर्थन करीत नाही पण एक ध्येयासाठी (मग ते कितीही चुकीचे असो) आपल्या सर्वस्वाची कुर्बानी देण्याच्या त्यांच्या क्षमतेविषयी मात्र मी आदर बाळगतो. आज bank balance च्या मोहाने आपली हीच क्षमता आपण पूर्णपणे गमावून बसलो आहोत. आजूबाजूला न पटणारे एवढे बदल होत असताना आपण केवळ फेसबुकाच्या मोहमायेत गुरफटून जात आहोत.

Dakshinayan - By Meena Prabhu

This time Meena Prabhu has teamed up with her Daughter Varsha and Son Tushar to explore the normally unexplored part of the world "The South America". The two months of extensive traveling has resulted into an interesting travel story, giving a good perception of this totally different world called as "Latin America".

At times the trip gets real hectic and there have been few tough moments and bad patches due to adamant visa authorities and bad means of transportation etc, but the writer has kept the ball running and came out of all such difficulties and made most out of her trip.

The countries she visits out here are Peru, Chile, Argentina, Brazil, Bolivia and Columbia. The storyline starts right from the different experiences at different embassies, the travel preparations and then the writer takes you through each country along with her and makes us acquainted with the astonishingly different cultures and pre-Columbian civilizations. The flora and fauna, the animals and birds peculiar to this region, the landscapes and the history associated with each of these countries are totally different and still we can see few similarities there.

Among all Peru seems to be the most interesting place in terms of places related to ancient civilizations. Its has various wonders of nature and you to get an idea of culture in this part of the world. The Machu Picchu still has many of the Inca ruins, quite well preserved, as they are situated in quite hilly area and so the Spanish conquistadors could not reach them. Cusko was the center place for the Inca civilization and Inca's believed that its the center of earth too. There are many Inca ruins around Cusko and one of the architecture wonders is the Sun Temple.

The Llama and alpaca are the most useful animals here. Llamas and Alpacas are to South American's as Cows and Goats are to us. The condor bird seems to be the largest flying bird and makes you remember the Sindabad stories, talking about such huge bird who could pick up humans in their claws. The locals out there say that the condors lay only one egg in their lifetime and the mating partners don't change over their lifetime. Currently this bird is on the verge of extinction. This region seems to have given "corn" to the world and one can find different colors of corn out here.

Iguazu Waterfall is the most enchanting and fascinating waterfall. Writer has become quite poetic and emotional at this place. This fall is multifold and gets beautiful at each level. Just like Niagara this also spans over the border of two countries Argentina and Brazil.

Chile has some of the astonishing sites like huge standing granites stones called Torres Del Paine, the Andes mountain range, some of the great National Parks and Punta De Arenas, the breeding grounds for Penguins.

Buenos Ayres seems to be a buzzing city and has its distinct architecture inspired from Europe. The Tango dance is one of the contributions of this city to the world and you can see many Tango theatres out here. The Beef being the staple food out here, sight of restaurants with a life-size Bull statue and the parts of freshly cut bull at display is common site out here. Argentina is quite famous for its grazing grounds and has meat as its top export items. Writer talks about a drink called matte, quite close to our tea, but the taste is not quite as interesting.

The burial grounds in Argentina seem to be worth visiting and there is ample artwork that goes into the beautification of those rich, famous and dead in Argentina. In fact there have been incidences of dead bodies being kidnapped and exchanged against each other. Isn't that quite funny.

The Brazilian capital Rio de Janeiro seems to be famous for its night life and not quite a place for family people. Those interested in enjoying the night life, this seems to be the most interesting place. The people out here are a mix breed of indigenous and African slaves and the Spanish rulers. While the Rio indulges you into its dark nights, a tall statue of Christ called "Christ De Redeemer" teaches salvations and gives that divine sanity to the Rio's skyline. Rio is also famous for its Carnivals and Samba dance.

The Peruvian Capital does not carry that western charm and is quite chaotic and exhibit its third world characteristics. The Chilean capital is quite close to New York and quite adapted to American lifestyle. Argentina seems to lack the local charm and indigenous population. On the contrary, it is quite European, as its been populated by most of the migrated Europeans. The Bolivian capital, La Plaza seems to be one of the cities situated much at a height and carries the charm of typical Latin American cities, ample population being indigenous out here.

It's interesting to know, that people out here were quite sophisticated in terms of architecture, food, traditions and customs but never had a script to write, unlike other ancient civilizations in other parts of the world. The Spanish came with horses, modern weapons, which these people had never seen. The Spanish destroyed all these age old civilizations, their culture and religion, used them as slaves and converted them to Catholicism.

Colombia, although is well known for its drug lords and mafia's, seems to be quite scenic and worth visiting place. Simon Bolivar, the leader of independence movement in Latin America, has high regard in this country and this was one of the first countries to get out of Spanish rule. The salt cathedral seems to be one of the worth visiting places out here and is actually a salt mine been converted to a cathedral.

All these countries have Catholicism as the religion, every city has Plaza De Armas in the center of the City. Plaza De Armas is generally a huge square area in the center of the city and is generally a market place and has surrounding historic structures. There are beautiful catholic churches all around and the lavish use of gold in those churches reminds you that this land was pouring with gold at some point of time. Although Inca's never got to know what iron is, they had all their instruments made out of gold.

Patagonia and Galapagos seem to be interesting places to visit. Galapagos being the volcanic islands, the flora and fauna out there is quite unique. The interesting thing about Galapogas is that they came into existence quite recently and so the evolution of birds and animals out here, have attracted many scientists, including Darwin. The Blue footed boobie birds, the huge turtles and many such animals have been point of study and attraction out here. The sanity of the place is maintained by strict rules and definitely a place worth visiting. Patagonia is the south most end of this continent and generally the Penguins come down to this area for breeding from Antarctica.

So although, not so called "top of the list" tourist destinations, these countries and places are worth visiting for their uniquely different cultures, flora and fauna and some of the thickest and most adventures trails like Amazon river and the Amazon forest. The ruins of the ancient civilizations acquaint us with some of the parallel cultures that existed and flourished in this totally unknown part of the world. Happy Traveling!!!

Gajalee

Although I am not such a big fan of restaurant food or even to that extent a frequent visitor of restaurants, I do like to try out different tastes from different parts of the world. The name Gajalee has been around my ears for some time now and had heard a lot of good things about it. Now since I am writing about it, you guyz probably would have guessed that, I have finally earned the privilege of being Gajalee's customer as well as admirer. Well, I might not be the first person to admire about Gajalee, but then the experience is so exquisite, it compels me to share my "opinions".

You can find that typical konkani-marathi hospitality out here and atmosphere is quite casual, as if you are at home. The location is again a typical Parle locality, with lot of people on the streets probably because of Sunday evening, few youngsters grouping around on the footpath and enjoying the evening. Parle being a cultural centre of Mumbai especially for Marathi speaking community, this gives that typical marathi touch to the whole scene. The restaurant is quite spacious, well lit with few antique lamps hanging over each table.

Out full course meal started with a crab soup. This hot soup, much thinner, as it should be, with tender pieces of crab meat, no extra frills and additives and just a few spices to add that extra taste, beating all the starchy thickness of those Chinese soups. May be I am little biased over here, but then I did like it more. After activating your taste buds for something nice, this soup leaves you with a raised appetite and ample digestive fluids activated around your digestive pathway just waiting for more to come.

The fish tikka, garnished with a thin layer of spices, (not deeped in spices as in most other cases), keeps lingering on you tongue. When these soft pieces of "Surmai" fish grilled to the perfection arrive on your table, in a banana leaf, with the mouth watering aroma, it just starts giving a tinkling sensation at your tongue, going down the stomach, serves to be real appetizers. As you relish small pieces of this delicacy and it starts melting down your gastric passage, you are sure there is more to come and you are in right place for sure.

I am not going to use the word authentic over here. This word is quite overused and lost its meaning long back. It's even difficult for the original community who invented the dish and who cook that food in their kitchens, to say what is authentic. The word authentic is quite subjective and I strongly believe that consistent taste is what matters more, than going down the roots of where the dish has come from or whether its been recommended by some expert. Real experts are the people and the people flocking around any restaurant can give you a genuine opinion rather then the news paper and magazine articles.

We had Ghavane, Amboli and a tangy fish curry for our next course. Although the Ghavane and Amboli have similar looks and taste to their South-Indian cousins like "Neer dosa " and "Uppam", their combination with a coconut rich "Malvani" fish curry is unique. The perfect blend of spices, just enough to give that little sour and tempting taste. We had to order more Ghavane and ended up eating more than usual. Well, again my wife pulling my legs on, how my appetite suddenly doubles, when I see such exquisite delicacies in front of me.

Just to divert a little from all fish meal, we opted for mutton dum biryan and it came as a sweet surprise. Dum biryani is speciality of hydrabad, but gajalee has got its own innovation in this area. The mutton dum biryain cooked in a earthan pot called as "Handi", has its catchy flavour and added more variety to our dinner.

The "Sole Kadhi" is the best digestive and has that unique tangy taste of "Kokkam" and thickness of coconut. So after stuffing yourself with all the delicacies, make sure to have a glass of "Sole kadhi". I found the "Sole Kadhi" in "Malvan Haiser" to be more interesting than this, but then, that's again a personal opinion.

One more uniqueness of this restaurant is that, the prawns, pomfrets and lobsters and crabs are available for your selection, before they go to the kitchen and cooked for you. We got little disappointed when we didn't get baby lobsters, but then they are quite seasonal and you got to be lucky to get them. So for the Connoisseurs of good food go ahead and add this experience of "Malvani Coastal Food" to your list.

http://www.gajalee.com/

बावखल

आमच्या वसईच्या घराजवळील छोटे तळे म्हणजे बावखल. आता ह्या शब्दाची उत्पत्ती कशी झाली याचे विवेचन करण्यासाठी मी भाषातज्ञ नव्हे तरी देखील बाव म्हणजे विहीर आणि खल हा शब्द खोल या शब्दाचा अपभ्रंश होऊन आला असावा असे माझे मत. या बावखलाशी निगडीत अशा काही आठवणी सांगण्याचा हा प्रयत्न.

माझी आजी १९९९ साली गेली त्यावेळी ती साधारणतः ९२ - ९३ वर्षांची असावी. तिच्याकडून मी जुन्या काळाच्या आठवणी मिळवण्याचा प्रयत्न करीत असे. ही बावखले मानवनिर्मित असावी असा एकंदरीत तिचा निष्कर्ष. जलसिंचनासाठी पूर्वीच्या पिढीने खणलेले हे जलाशय. त्यातील काही जलाशय भूभागाने पूर्णपणे वेढलेले तर काही बाकीच्या जलस्तोस्त्रांशी जोडलेले. आमचे बावखल वसईच्या खाडीला जोडलेले. भूभागाची रचना अशी की जोराचा पाउस पडला की आजूबाजूचे छोटे छोटे जलप्रवाह या बावखलात पाणी आणून ओततात. ते सर्व गढूळ पाणी एकत्र बावखलात साठले की त्याच्या रंगामुळे ते थोडेफार चहासारखे दिसते. या बावखलात सर्वात प्रथम एक रहाट होता. शाळेच्या दिवसात या रहाटाची उर्वरित लाकडे मी पाहिली होती काळाच्या ओघात तीही नाहीशी झाली.

साधारणतः ६० - ७० च्या दशकात ह्या बावखलाच्या एका कोपर्यात आमच्या कुटुंबीयांनी विहीर खणली आणि त्यावर पाण्याची मोटार बसवली. हि विहीर बावखलापासून पूर्ण विभक्त नाही त्यामुळे बावखलाचे पाणी एका विशिष्ट पातळीच्या वरती गेले की ते ह्या विहिरीत जाऊन मिळते. तर आधी म्हटल्याप्रमाणे जोरदार पाऊस झाला की या बावखलात पाणी येते पण त्यानंतर मात्र काही महिने बावखलातून पाणी बाहेर वाहत राहते. आता मासे हे पाण्याच्या प्रवाहाच्या विरुद्ध दिशेने पोहत असल्यामुळे ह्या बावखलात त्यांचे आगमन होते. बावखलात माशांच्या विविध जाती सापडतात. निवटी, कोलंबी, चिवडा, कलकत्ता, चिंबोरी ही त्यांची नावे, त्यातील काही नावे स्थानिक.

६०-७० च्या दशकात आमच्या घरातील सुना या बावखालाच्या काठी भांडी घासण्यासाठी जात असत. साधारणतः एप्रिल महिन्याचा मध्यावर या बावखलात पाण्याची पातळी कमी व्हायला सुरुवात होते. मग घरी मासे पकडण्याच्या गोष्टी सुरु होत. या बावखलावर माझ्या आजोबांच्या दोन भावांचाही काही हिस्सा. त्यामुळे आमचे ते कुटुंबीय देखील मासे पकडण्याच्या कार्यक्रमात सहभागी होत. एप्रिल मे महिन्यात साधारणतः दोन वेळा हा मासे पकडण्याचा कार्यक्रम होत असे. आमची आजी ही सर्वात मोठी सून असल्यामुळे ह्या पूर्ण कार्यक्रमाचे ती नियंत्रण करे. मोठी माणसे जाळ्याने मासेमारी करीत. त्यातील काही मासे हाताने देखील पकडून बावखलाच्या काठावर फेकले जात. हे मासे पकडून बादलीत टाकण्याची जबाबदारी आमची असे. एकदीच राहवले नाही तर बावखलाच्या काठाकाठाने फिरणारे छोटे मासे हाताने पाण्याबाहेर उडवून त्यांना आम्ही पकडीत असू. सकाळी १० च्या आसपास सुरु झालेला हा मासेमारीचा कार्यक्रम एक दीड च्या आसपास आटपे. मोठी मग सुरु होई तो मासे वाटपाचा कार्यक्रम. आजीचा इतक्या वर्षीचा मुत्सद्दीपणा या मासे वाटपात परिवर्तीत होत असे. आजीच्या जावयांना हे मासे फार आवडत असल्यामुळे त्यांना या मासेमारीच्या दिवशी खास जेवणाचे आमंत्रण असे. एके वर्षी या कोलंब्या खाल्ल्यामुळे माझ्या अंगावर पुरळ उठल्यामुळे काही वर्षे मला कोलंबी वर्ज्य करण्यात आली होती.

मे महिन्याच्या मध्यावर बावखलातील पाणी पूर्ण आटून जाते. मग मे महिन्याच्या सुट्टीत उद्योगाच्या शोधात असलेली आम्ही मुले संध्याकाळी चार नंतर या बावखलात उतरत असू. पाणी पूर्ण आटल्यामुळे जमिनीला भेगा पडत. माझ्याहून तीन वर्षे मोठा असलेला माझा आत्येभाऊ ह्या भेन्गामुळे झालेल्या आकारांना महाराष्ट्राचे जिल्हे असे संबोधित असे. ह्याच वेळी बावखलात झरसे नावाची पालेभाजी उगवित असे. माझे आजोबा जे १९७२ च्या फेब्रुवारी मध्ये निवर्तले त्यांना ह्या पालेभाजीची भाकरी फार आवडत असे. मलाही ही भाकरी आवडू लागली होती. एक दोन वर्षे या बाव खलात पीच बनवून क्रिकेट खेळण्याचा उद्योगहि आम्ही केला. त्यावेळी उंचावर मारलेला फटका जमिनीवर जाऊन पडत असे. मार्च महिन्याआधी अंगणात खेळताना मारलेला फटका या बावखलातील पाण्यात पडल्यास तो चेंडू काठीने काढण्यासाठी बरेच प्रयत्न करावे लागत असत. या पाण्यावर सपाट पृष्ठभागाचे दगड क्षितिजसमांतर पातळीत जोरात फेकल्यास ते त्याच दिशेने बर्याच वेळ उड्या मारत पुढे जात. हा खेळ खेळण्यास खूप मजा येई. एके वर्षी आमच्याकडे काम करणाऱ्या गड्याच्या मुलाने केळीच्या दोन खोडांना (ज्यांना स्थानिक भाषेत लोद असे म्हटले जाते) एकत्र जोडून त्याची पाण्यावर तरंगू शकणारी संरचना बनवली होती. त्यावर उभे राहून बावखलात मुक्त संचार करणाऱ्या त्याला पाहून मी धन्य झालो होतो.

९०च्या दशकात वसईत इमारतींचे प्रस्थ वाढू लागले. परंतु सांडपाण्याची योग्य विल्हेवाट लावण्याची काळजी न घेता हे पाणी नैसर्गिक जलप्रहावात सोडण्यात आले आणि तेथून ते आमच्या बावखलात शिरले. तेव्हापासून बावखलाच्या पाण्याचे प्रदूषण सुरु झाले. त्याच वर्षीच्या मे महिन्यात बावखलातील मासे खाल्ल्यामुळे घरातील बर्याच जणांना पोटाचे विकार झाले आणि तेव्हापासून आम्ही हे मासे खायचे सोडून दिले.

आज मी देखील बोरिवलीत राहतो. जमल्यास शनिवार रविवार आणि दिवाळी, मे महिन्यात वसईला जातो. प्रत्येक भेटीच्या वेळी ५ मिनटे का होईना शांतपणे या बावखलाच्या जवळ जाऊन उभा राहतो. जुन्या आठवणींना उजाळा देत!

Fearless

What’s really fear? Right from childhood till you really get into your old age everyone is afraid of some or the other thing. Fear is not bad, it anyway a feeling, a symbol of being human. But then what is bad about fear is you get addicted to this fear habit and create some kind of mental monster in your mind, which takes up all the space of your mind and there is no space left out to actually tackle this fear. All this happens so subconsciously, that it appears quite natural and common. But if you really see people who are fearless or who have gotten quite a lot of control on their fears, don't have to put any Herculean effort.

Few characteristics of fearless people are they are always calm, composed, well organized and always in control of their life, on the contrary a fearful person, appears quite normal on the onset, but behaves quite abnormally in particular situations depending on his fear.

Few might be afraid of death or even the word death, few people of afraid of public speaking or interacting with people. Few people develop fear of water and few might be afraid to fly in air. Some people might even spoil their careers, as they can't face their bosses, while few might never enjoy swimming, even if they want to, as they are afraid of drowning. Few people take all the initiative and arrange a great ceremony, but back out from the front as they are too timid to talk in from of audiences.

The reason people develop fear can be attributed to their upbringing or mental makeup or even their childhood memories. Everyone, however strong, a person gets really shaky and uncomfortable under situations that they are afraid of. We can really get quite deep into the analysis of why this happens, or how a particular bitter experience can cause lifetime of scare in your mind, but lets concentrate more on, how we can deal with it.

The first step would be to accept the fear. Get little conscious about the process, how it develops and in case if you can put a mental check on it, during the time it develops, just do it. Understand that it’s just a mental projection. The other most important thing people are afraid of is failure, what if I fail. Here you need to do a bit of self preaching and convincing self that, everyone fails and failure is much better than never trying the thing you always wanted to. Facing the fear head-on has always been a best way of tackling fear. Rather than living with the fear for life long and repenting on the death bed that, why didn't I try this thing at least once, try it out today.

After facing the back problem in my early age, quite sincerely, things were quite gloomy for me. But the worst thing is, I found myself getting into a mental trap of being afraid of happening it again. The pain was so horrible that, it wasn't ready to leave my mind. Thanks to some family support and few inspirational books that I came across during that time. The realization was thinking about the same situation or being afraid of the same situation, is making me more and more weak and just helping me add more manure to the mental monster of my fear.

The right approach was to accept the facts and take all the precautions I can. The next step was to work on the problem through getting right advises, doing right exercises, so that life is normal and it’s no more a problem. Thinking about the same situation and how it happened and why it happened and what if it happens again, were some of the metal traps which were not allowing me to come out of my mental trauma and start living normal life. But the day I got rid of these questions and started asking questions like, how can I improve the situation, what changes I need to do on professional front and what can be done on personal front, I had overcome my fear.

So work on the worst fear of your life, today onwards and experience how it feels like.

कृषिक्षेत्र

आज आपली सर्व प्रसिद्धी माध्यमे केवळ शहरांवर लक्ष्य केंद्रित करून आहेत. किंवा आपण सुशिक्षित वर्ग केवळ शहरांतील बातम्यावर लक्ष्य देत असतो. विविध आर्थिक क्षेत्रातील भारताच्या प्रगतीकडे लक्ष्य देताना आपण भारतातील मूळ उद्योगाकडे म्हणजेच कृषी क्षेत्राकडे दुर्लक्ष्य करीत आहोत याचे आपणास भान नाही. इतर क्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरीमुळे उपलब्ध असलेला आर्थिक निधी कृषी क्षेत्राचा पाया भक्कम करण्यासाठी वापरण्याचा दूरदृष्टीपणा आपल्याकडे नाही. कृषी क्षेत्राचा पाया भक्कम करणे म्हणजे पावसावर असलेली आपली अवलंबिता दूर करणे. त्यासाठी भारतातील विविध नद्यांना जोडण्याची एक महत्त्वाकांक्षी योजना कित्येक वर्षे इच्छाशक्तिअभावी तडीस जाऊ शकली नाही.

आपण आज विविध क्षेत्रातील विशेषतः माहिती आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील भारताने केलेल्या प्रगतीचे गुणगान गातो. आता ही संधी आपणास काहीशी आपसूक उपलब्ध झाली. त्यासाठी एक राष्ट्र म्हणून आपण काही विशेष प्रयत्न केले असे मला वाटत नाही. आणि ह्या क्षेत्रातील संधी पुढील किती वर्षे उपलब्ध राहतील याविषयीची खात्रीलायक माहिती आपल्याकडे उपलब्ध नाही. या उलट सर्वात खात्रीचे उद्योगक्षेत्र म्हणजे कृषिक्षेत्र. आता या क्षेत्राकडे आपली बघण्याची दृष्टी बदलून केवळ भूक भागविण्याचे क्षेत्र म्हणून न बघता भविष्यात एक जबरदस्त आर्थिक फायदा करून देवू शकणारे क्षेत्र म्हणून या कडे बघणे आवश्यक आहे. आणि हो असा विचार करणे म्हणजे पाप नव्हे. जगाची लोकसंख्या वाढतच जाणार आहे. या वाढत्या लोकसंख्येची भूक भागविण्यासाठी लागणारे अन्न निर्माण करण्यासाठी लागणारी जमीन आपल्याकडे आहे, पाऊस देखील आहे फक्त पाणी नियोजन करणे आवश्यक आहे. पाणी नियोजनासाठी लागणारा निधी सुद्धा आहे फक्त तो आपण नागरीकरणासाठी वापरतो. आज एक मोठी संधी आपण गमावत आहोत आणि त्याचे आपणास भानसुद्धा नाही.

मागच्या ब्लॉगचा संदर्भ देवून असे म्हणावेसे वाटते की एक तर आपण एक राष्ट्र म्हणून big picture बघण्यास असमर्थ ठरत आहोत किंवा एक चुकीचे big picture रेखाटून त्याच्या मागे धावत आहोत.

Bigger Picture (मोठे चित्र)

आपण बर्याच वेळा 'Bigger Picture' हा शब्द ऐकतो. हल्ली क्रिकेट खेळाडू हा शब्द वापरताना दिसतात. ५ सामन्याच्या मालिकेत ३-० अशी विजयी मालिका घेतल्यावर चौथ्या आणि पाचव्या सामन्यात ज्यावेळी आपणास अशोक दिंडा आणि वर्धमान साहा हे खेळाडू खेळताना दिसतात त्यावेळी भारतीय निवड समितेने मोठे चित्र अर्थात २०११ सालचा विश्वचषक लक्षात घेवून हा निर्णय घेतल्याचे आपण खुशाल समजावे.

आता ही संकल्पना वैयक्तिक जीवनात योग्य ठिकाणी योग्य वेळी वापरली तर नक्कीच फायदा होऊ शकतो. शालेय जीवनात केवळ गुणांना महत्त्व देवून तात्कालिक बाबींना महत्त्व द्यावे की मुलभूत संकल्पनाकडे लक्ष देवून मोठ्या चित्राकडे ध्यान द्यावे हा प्रत्येकाचा प्रश्न! आपल्या जीवनाचे समजा आपण महत्त्वाचे ध्येय ठरविले आणि छोटे मोठे निर्णय ह्या ध्येयाशी सुसंगत असे घेतले तर आपण मोठे चित्र लक्षात घेतले असे खुशाल समजावे.

आता ह्या मोठ्या चित्राची संकल्पना येण्यासाठी अजून एक संकल्पना समजणे आवश्यक आहे आणि ती म्हणजे १०००० फुटांवरून घेतलेला आढावा! हा आढावा आपल्या मनाने घ्यावा लागत असल्याने मनाला मोठी भरारी घेता येणे आवश्यक आहे!

थोडक्यात म्हणजे आपल्या मनाने उंच भरारी घेवून १०००० फुटांवरून आपल्या आयुष्याचे मोठे चित्र रेखाटा आणि महत्त्वाचे निर्णय हे मोठे चित्र लक्षात ठेवूनच घ्या!

कोऽहं

२०६० सालची एक रम्य पहाट. चितळे कुटुंबीय उठले आणि आपापल्या फेसबुक खुर्च्यांवर जाऊन बसले. खुर्चीवरची कळ दाबताच प्रत्येक जण हा मनाने फेसबुकच्या विश्वात प्रवेश करता झाला.

या युगाचा हा नियमच होता. सकाळी उठताच प्रत्येक जण फेसबुकमध्ये प्रवेश करता व्हायचा. शरीर खुर्चीवर पण मन मात्र फेसबुकच्या विश्वात. शरीर बनायचे अचेतन आणि मन सक्रीय व्हायचे फेसबुकच्या विश्वात. दुनियेचे सर्व व्यवहार फेसबुक मध्ये चालायचे! शाळा, कॉलेज, ऑफिस, मैदाने सर्व काही त्या विश्वात. या मुळे भूतलावरील बर्याच समस्या फेसबुकच्या विश्वात शिरल्या होत्या. लोकसंख्या, वाहतूक कोंडी सर्व काही. आपापली कामे आटपून लोक मग logout करायचे आणि जेवून झोपी जायचे. अजूनही काही गोष्टींवर मनुष्यजात शरीरावर अवलंबून होती. येत्या काही वर्षात मनुष्यदेहावरील अवलंबिता पूर्णपणे नष्ट करण्याचा शास्त्रज्ञांचा प्रयत्न होता. परंतु त्याआधीच फेसबुकातून भूतलावर परत येण्याचा मार्ग तोडून टाकण्याचा अतिरेक्यांचा प्रयत्न असल्याची वदंता होती.

रमेश चितळेचे फेसबुकातील कॉलेज संपले, तिथल्याच कॅन्टीन मध्ये थोडाफार वेळ घालवून तो भूतलावर येण्याचा प्रयत्न करू लागला. परंतु काही कारणास्तव बर्याच वेळा प्रयत्न करून सुद्धा परतू शकला नाही. त्याने आपल्या वडिलांशी संपर्क केला. त्यानाही तोच प्रश्न पडला होता. थोड्याच वेळात फेसबुकच्या विश्वात खळबळ माजली. अवघी मनुष्यजात देहाविना फेस्बुकात अडकून बसली होती. पृथ्वीवर उरले होते मनुष्यांचे अचेतन देह!

वरती विधाता मात्र स्मितहास्य करीत होता. मनुष्यजातीला पृथ्वीवर आणून बरीच युगे झाली होती. तिथले मनुष्याचे विश्व त्याला भावेनासे झाले होते आता एका झटक्यात देह विरहीत मनुष्यजातीला फेसबुकच्या विश्वात आणून पुढील कित्येक युगाच्या करमणुकीची त्याने सोय केली होती. कोऽहं चा शोध फेसबुकाच्या विश्वात सुरूच राहणार होता!