Chini Maati - Part 3

The kings are all the same, in all the countries. They are the ones who lift the country up from the darkness of unknown, to the glory of riches and successes , triumphs and development, culture and education and then they are ones, who due to their whimsical nature and overpowering ego lead the glorious culture into the darkness of anarchy, poverty down into the road of hardships and doom.

The brutality, the atrocities that they imposed on their people and their insensitivity towards their people, is common for all such kings. China too witnessed few such kings as well as queens who through their wishes and whims created beautiful palaces, tombs and much such spectacular architecture, but gave nothing but suffering to their people. They created a mark in the history by being hysterical and ego-maniac, while the whole country was going through bad time.

Chenghis khan invaded china in 1212 and later on his grand son Kublai khan expanded his kingdom in all directions. Russia was under Mongol power for quite some time and he even invaded Japan taking help from Koreans. But due to natural calamities he could not win over Japan. China was a mystery for European countries during those days and Marco polo was the first European to have traveled so far in the east. He stayed in china and served Kublai khan for 17 years.

One interesting thing is, even after being weakened by the exorbitant and lavish living by their kings and not quite caring for their people, china could never be ruled or conquered by any European country.

Even after getting organized under communism headed by Mao, people still suffered due to few whimsical decisions by this great leader. Mao promoted "Burzva" which is saying no to English, saying no to past history of china, its imperialism, saying no to Confucius, saying no to art and architecture. His slogan was "destruction before construction".

Many of the school goers and college goers became red guards. Books were burnt, old temples, and art work was destroyed, intellectuals were killed. Although the country got rid of it's imperialism, the communism came with its own bitterness and shortfalls. Today's prospering china is a result of discipline enrooted by communism and dictatorial rule, while good balance of capitalism within the current communist framework.

Apart from writing books, one more thing that Meena Prabhu does have real passion for, is savoring the delicacies of every region. She seems to have tuned her taste buds to all those different varieties of food and makes out good and bad food from those unknown culinary specimen, with as much ease as you can differentiate between a good Baigan Bharta and a bad one. Her love for these different types of food is also visible from her writing and she does that as religiously as her writing.

Smaller paws was supposed to be a sign of beauty in Chinese culture and those having normal paws were used to be generally from the poor or lower families. Mothers even broke the paw bones of their little ones at a very early age to limit their growth. A lady with three inch paw was considered to be most beautiful and called "Golden Lily". How funny to just, think about it in terms of how perceptions vary in different times and cultures. Beauty being measured in terms of kilos and size of the paw might seem totally out of the world at this time even in china, but this was the norm of those days.

It is interesting to know that Islam was part of Chinese culture even before Chenghis Khan's tartar force invaded china through the great china wall. China's ancient capital Shia still has lot of its olden architecture and fortification. The silk route was in use for centuries and china made sure that the secrets of tea, porcelain or silk doesn't leak out, so that rest of the world remains dependent on them.

The tea ceremony from Japan, is also a borrowing from china, but is more prominent and visible in Japan now, rather than in China. Its interesting to know that every Chinese has a simpler English name probably to make life simpler for outsiders, by not having to twist their tongue to their Chinese names.

The acrobatic skills and synchronization is one more area where Chinese excel and no wonder why they get so many medals in all such categories in Olympics. My prior notion about Chinese singing, that its generally monotonous and having limited range of "Sur" and "Naad", is not completely true and looks like they do have a well formed singing style as experienced by the writer during one of the concerts. Although the Beijing opera was a huge fiasco and its really difficult to make out anything from what's happening on the stage even from the acting and makeup, leaving aside the language barrier.

The Beijing has 12 million people 1 million cars. But it also has 12 million cycles and the discipline follows by these cycle riders within their traffic lanes is spectacular. In terms of language mandarin is a bit softer and sweet while Cantonese is on the harsher spectrum. Chinese marriages happen in a registrar's office and the bride wears a western style wedding gown. In fact many part of world, be it china, Japan or even few gulf countries all have adopted this western style of marriage. Many of these cultures are centuries old, but surprisingly all of them resort to western culture for their marriage celebrations. This can be quite a bright spot on cultural heritage front for us Indians, as we still stick to our traditions in various parts of the country.

The descriptions of datsu Buddha carvings, the La shan Buddha and the religious divine beauty of emelee is enchanting. The La shan Buddha is again a wonder and must have taken years to carve out a Buddha of that size. Just to give you an idea of its size, Meena says we can probably park a maruti 800 on its toe nail. Meena gives us a local experience of a typical Chinese village by visiting a small village near gwalin. The cycling along the farms, the hardworking Chinese farmers, the poor, but hardworking guide, who cooks food for her in her humble hut, in her farms, a real experience of being one with the culture.

Well its time to say "Sheshiye", which is thank you in Chinese, for patiently reading out my blog. Please do ignore the editing mistakes, as I am still learning to write…. Sheshiye again

मध्येच एक लोकसत्तेने निबंध स्पर्धा आयोजित केली होती. त्यात मी भाग घेतला होता. त्या स्पर्धेसाठी पाठविलेला हा लेख. निकाल अजून बहुदा लागला नसावा असा माझा समज आहे.

‘नवे कुटुंब, नवा तोल; नवे उपाय, नवे बोल।’

कौंटुंबिक नाती हा जगाच्या पाठीवरील कोणत्याही संस्कृतीतील कुटुंबसंस्थेचा मुलभूत पाया आहे. ह्या नात्यांची मूळ व्याख्या कशी ठरवली, काळानुसार त्यात कसे बदल झाले यानुसार प्रत्येक संस्कृतीतील कुटुंबसंस्थेचे यशापयश ठरविले गेले.

भारतीय संस्कृतीतील नाती - आई-वडील, मुलगा-मुलगी, भाऊ-बहिण, सासू-सासरे, काका-काकी या प्रत्येक नात्यात आपण काळानुसार बदल होताना पाहत आहोत. साधारणतः ५०-६० वर्षापूर्वीची स्थिती बघूया. त्यावेळी प्रत्येक कुटुंब हे त्या कुटुंबातील प्रत्येक नात्याची आदर्श व्याख्या ठरवीत असे. सासू सासरे यांच्याशी कसे वागावे याचे मुलभूत नियम ठरविलेले असत. एका विशिष्ट कुटुंबातील सासू सासरे आणि सुन यांना या नियमामध्ये बदल करण्याची फारशी संधी नसे. वरिष्ठ नात्यावर असलेल्या व्यक्तीच्या (या उदाहरणात सासू सासर्यांच्या) वागण्याचे विश्लेषण करण्याचा आणि ते मुक्तपणे प्रकट करण्याचा अधिकार कनिष्ठ व्यक्तीस नसे. त्यामुळे व्यक्तिस्वातंत्र्याचा काही प्रमाणात लोप होत असे.
एकत्र कुटुंब संस्थेवर परिणाम करणारे घटक म्हणजे आर्थिक स्थिती, एकमेकाविषयीचे प्रेम / आपुलकी आणि कर्तव्यभावना. एकत्र कुटुंब पद्धती पूर्वी टिकली ती त्या काळाच्या आर्थिक स्थितीमुळे. बरेच जण आर्थिक दृष्ट्या स्वतंत्र नसल्यामुळे एकत्र कुटुंबात राहणे हे गरजेचे बनले. काही काळानंतर आर्थिक स्थितीत झपाट्याने बदल घडून येवू लागले. तरुण वयातच बरेच जण आर्थिक दृष्ट्या स्वतंत्र होऊ लागले. तो आत्मविश्वास कौटुंबिक नात्यात प्रकट होऊ लागला. वरिष्ठ नात्यातील व्यक्तीच्या वागण्याची, क्षमतेची जाहीर रित्या चिरफाड होऊ लागली. सुरुवातीला हि प्रक्रिया ३०-३५ वयोगटातील व्यक्तींनी त्यांच्या आई-वडील, सासू सासरे यांच्या बाबतीत सुरु केली. परंतु आपल्या समोर असलेल्या आणि या प्रक्रियेचे साक्षीदार असलेल्या मुलांचा त्यांना विसर पडला. त्यामुळे या छोट्या वयोगटातील मुलांनी सुद्धा थोड्या दिवसात आपल्या बुद्धीनुसार आपल्या पालकांना आव्हान देण्यास सुरुवात केली. मी मला वाटेल तसे वागणार त्यात ढवळाढवळ करण्याचा तुम्हास अधिकार नाही असे म्हणणे वारंवार होऊ लागले. याचाच परिणाम म्हणून काही काळातच विभक्त कुटुंब पद्धती ही स्थिरावू लागली. परंतु त्यामुळे छोटी पिढी ही संस्काराना काही प्रमाणात मुकली. काही वेळा निर्व्याज प्रेम / आपुलकी हे बाकीच्या सर्व विपरीत परिस्थितीवर मात करून कुटुंबांस एकत्र ठेवते. एकत्र कुटुंबातील स्त्री ही कुटुंबातील सदस्यांबद्दल असणाऱ्या प्रेमामुळे सर्व तडजोडी सहन करून आणि अतीव कष्ट करून कुटुंबास एकत्र ठेवते. काही वेळा या प्रेमभावनेचे रुपांतर कर्तव्यभावनेत होऊन अशी स्त्री कुटुंब जोडून ठेवते.
सारांश असा की कुटुंबातील वडिलधाऱ्या माणसांची अधिकारवाणी, स्त्रीचे कुटुंबांविषयीचे प्रेम, आपुलकी आणि त्यातून निर्माण होणारी त्याग भावना या चार खांबांमुळे पूर्वी कुटुंबसंस्थेचा तोल शाबूत राहिला. कालांतराने झालेल्या व्यक्तिस्वातंत्र्याच्या वाढीने आणि आर्थिक स्थितीत होणार्या उत्कर्षाने हे खांब काहीसे कमकुवत बनले. परंतु परिस्थिती अजूनही हाताबाहेर गेली नाही. खालील जीवनकौशल्यांचा आपल्या जीवनात समावेश करून आपण आजही या कुटुंब संस्थेचा तोल कायम ठेवू शकतो.

१> कुटुंब असो वा कार्यालय असो, वरिष्ठ पदावरील व्यक्ती हि केवळ व्यक्ती नसून ती त्या कुटुंबसंस्थेचे / कंपनीचे प्रतिनिधी असतात. तुम्ही त्या व्यक्तीचा केलेला आदर हा त्या व्यक्तीबरोबर त्या कुटुंबसंस्थेचे / कंपनीचा आदर असतो.

२> कुटुंबातील सर्व सदस्यांनी एकत्र बसून प्रथम हे ठरवावे की आपणा सर्वांस एका छताखाली गुण्यागोविंदाने राहणे शक्य होणार आहे का? एकाच घरात धुसमसत राहण्यापेक्षा वेगळे राहून नात्यातील ओलावा जपणे केव्हाही चांगले! परंतु हा निर्णय वस्तुनिष्ठपणे योग्य वेळी घेण्याची क्षमता सर्व सदस्यांनी दाखवली पाहिजे.

३> आजकाल प्रत्येकाचा ego (अर्थात स्वाभिमानाची भावना) हा एक नाजूक भाग बनला आहे. बर्याच वेळा हाच इगो नात्यांच्या आड येतो. ह्या इगोचे आत्मपरीक्षण करून त्याला नियंत्रणात ठेवण्याचा समजुतदारपणा सर्वानीच दाखविण्याची नितांत गरज आहे.

४> नैतिक अधिष्ठान - मुलांशी योग्य रित्या संवाद साधता आला पाहिजे. बापाची चप्पल मुलाला यायला लागली की बापाने मुलास मित्रासारखे वागविले पाहिजे हे म्हणणे प्रत्यक्ष आचरणात आणण्याची आज नितांत गरज आहे. आमच्या वडीलधारी माणसांनी आम्हास स्वातंत्र्य दिले नाही म्हणून आम्हीसुद्धा तसेच वागणार हे म्हणणे आजच्या काळात अगदी चुकीचे आहे. कुटुंबातील मुले जाणत्या वयात येताना त्यांच्याशी नैतिकतेविषयी मार्गदर्शनपर चर्चा करण्याची तयारी आणि स्वैराचाराच्या दूरगामी परिणामाची त्यांना जाणीव करून देण्याची क्षमता थोरांनी जोपासली पाहिजे. internet वरील विविध माध्यमाद्वारे कोवळ्या मुलांना नादी लावणाऱ्या नराधमाविषयी आपल्या कुटुंबातील मुलांना जागरूक ठेवले पाहिजे. internet वर स्वतः account उघडून मुलांवर लक्ष्य ठेवता आल्यास उत्तमच !

५> आजची युवा पिढी स्वतःला आधुनिक / मुक्त समजत असेल पण हा आधुनिकपणा / मुक्तपणा बर्याच वेळा लग्नाबाहेरच्या संबंधापुरता (उदाहरण महाविद्यालयीन मैत्री) मर्यादित असतो. स्वतःच्या पत्नीबाबत मात्र अजूनही प्रातिनिधिक भारतीय युवक हा रामाच्या पावलावर पाऊल टाकणारा आहे. हे वास्तवाची जाणीव मुलांना करून दिली पाहिजे. जीवनातील आनंद हा आयुष्याच्या विविध टप्प्यावर विविध पैलूंनी उपभोगता येतो. तरुण वयातील स्वैराचार हा तुम्हास आयुष्यातील बाकीच्या सर्व पैलूंच्या आनंदापासून वंचित ठेवू शकतो हे मुलांना समजावयास हवे.

६> आर्थिक समृद्धी आणि कुटुंबातील सदस्यांमधील भावनिक ओलावा या दोन बाबींचा समतोल साधणे ही कठीण गोष्ट आहे. बर्याच वेळी यातील एक गोष्ट मिळवण्यासाठी दुसरीचा त्याग करावा लागतो. अशी परिस्थिती उदभवल्यास जी व्यक्ती कुटुंबासाठी त्याग करते तिची योग्य जाण सर्वांनी ठेवावयास हवी.

७> प्रत्येक व्यक्ती ही जन्मतानाच एक विशिष्ट स्वभाव घेवून येते. एका कुटुंबात विविध व्यक्ती असतात. त्यांच्या विविध स्वभावांमुळे काही वेळा खटके उडणे नैसर्गिक आहे. स्वभावाचे काही पैलू व्यक्ती बदलू शकते पण काही पैलू बदलण्याच्या पलीकडे असतात. हे पैलू त्या व्यक्तीने आणि इतरांनीही ओळखण्याचा आणि त्यातून मार्ग काढण्याचा प्रयत्न करावा.

८> कौटुंबिक कलह व्यक्तिगत दोषांमुळे किंवा परिस्थितीमुळे उदभवू शकतात. परिस्थितीमुळे निर्माण होणाऱ्या कलहांना संयमितपणे हाताळण्याची क्षमता सर्वांनी दाखवली पाहिजे. ९> घरकामात भाग घेण्याची सर्वांची तयारी असावी. या मुद्द्यावरून घरात कलह न होऊ देण्याचा समजूतदारपणा सर्वांनी दाखवावा. त्याच प्रमाणे दूरदर्शन संचावरील कोणते कार्यक्रम बघावेत यावर हवे तर एकत्र बसून नियमावली बनवावी.
आजच्या युगात आपण एकच मापदंड सर्व कुटुंबाना लावू शकत नाही. प्रत्येक कुटुंब ही एक वेगळी संस्था आहे. त्या संस्थेचे, सहभागी सदस्यांचे विविध पैलू ओळखून, अभ्यासून त्यानुसार वर दिलेल्या जीवन कौशल्यांमध्ये योग्य ते फेरफार करून ते आपण आपल्या कुटुंबात आचरणात आणावेत. आपण समाज बदलण्याची उभारी बाळगून असाल तर उत्तमच पण आपले कुटुंब सांभाळण्याची हिम्मत प्रत्येकाने दाखविलीच पाहिजे!

Monsoon

The monsoon is here and it is here with a bang this time. We Indians probably celebrate monsoon like no other people in the world.

I strongly believe that, we still have that farmer instinct deep within us and it just subconsciously creates that feeling of festivity, well being, as soon as the monsoon arrives. It means good crops, it means prosperity, it means relief from the heating sun, it means start of new life.

Few couples add lot of romance to this season, by zooming around on bikes and enjoying those showers, actually soaking themselves into that chilly wetness. Few couples are little mischievous, and make sure they pick up just one umbrella, while going out, to enjoy the monsoon in a shared umbrella. Just the classic Hindi film like romance. Some people get nostalgic by, just paying a visit to the Nariman point, to see those thundering waves dashing against the rocks. Feels like you are embracing the sea there. Well this sight is so romantic during those days.

The average mumbaikar living in an one bedroom flat and traveling daily in the Mumbai's local train, gets really annoyed, when BMC (Bombay Municipal Corporation) start putting in those water cuts, as May comes by. But guess what, as the rain comes ,this very mumbaikar get relaxed, as he knows his one tubful of ration, on bathing water is soon getting over. Well just a tiny little joy, but brings lot of happiness.

The trekkers reach out for their sacks and trekking shoes and the greenery of the Sahyadris starts calling them. The options are unlimited and trekking in sahadris has its own feel and fun. The "Vinchukada" of Lohagadh or the "kaarvi cha ban" from Tandoolvadi, the green thickness of passage to Chinchoti waterfall, all these places wear that beauty of those emerald ornaments, those shades of greenery. The chirping birds, singing to the tunes of tip tip, the entire flora and fauna suddenly becomes alive and shade their lethargy to celebrate this monsoon.

If you are not staying back at least a day during heavy rain, whatever may be the reason, genuine or non-genuine; you are not completing the ritual of "Mumbai Rains". And then the hot "Bhajias", tea with a bit of ginger in it and then watching the heavy showers, people carrying colorful umbrellas and kids wearing those beautiful raincoats, splashing water at each other, Oh my God !!!! I am just getting nostalgic about all this. Every time I even think about this an array of events splashes through, screen by screen, just like a movie in fast forward. Each event being unique and related to this beautiful season.

I just can't forget those days when schools used to be closed down early and then we indulging ourselves into the different water games that we played on the way back to home, right from paper boats to splashing water on each other, catching crabs and fish or just making way out through the heavily water-logged roads. And then mom waiting at home, just a little worried. The ceremonial hot water bath after that, to keep away from cold and some tea was rejuvenating, typical of any loving mother, again makes me nostalgic.

In most of the other parts of the world, I think the rain phenomena is not so much seasonal the way we have it. So the craving for those first showers, the relief that the summer is finally finally over and monsoon is back with all its thunder and lightening to beat the heat and increasing our heartbeat too, is quite unique to us. So just indulge yourself, soak in those first showers and say bye bye to heat and lethargy. The life, the energy is back. Happy Rains ..

BEST OF FIVE.

बंड्या तसा चांगला अभ्यासू शिस्तीचा मुलगा. सकाळी वेळच्या वेळी उठायचा, शुचिर्भूत होऊन अभ्यासाला बसायचा, नियमित पणे शाळेत जायचा. शाळेतून सुद्धा मस्तीच्या तक्रारी नसायच्या. एकंदरीत रामभाऊ आणि जानकी काकू आपल्या मुलावर बेहद्द खुश होत्या. कसा सोन्यासारखा मुलगा मिळाला आपल्याला असे एकमेकांशी खुशीत येवून बोलायचे.
पण गेल्या काही दिवसापासून बंड्याच्या वागणुकीत कमालीचा बदल दिसू लागला. तसे म्हणायला गेले तर तो अजूनही शिस्तबद्धच होता. पण मधेच एक दोन दिवस त्यातला बंडखोर जागा व्हायचा. अशा दिवशी तो उशिरा उठायचा, मस्ती करायचा. सुरुवाती सुरुवातीला रामभाऊ आणि जानकी काकूनी त्याकडे दुर्लक्ष्य केले. मुलगा म्हटला म्हणजे थोडासा व्रात्यपणा व्हायचाच असे राम भाऊंनी जानकी काकूंना म्हटलेसुद्धा. पण काही दिवसांनी मात्र त्यांचा संयम सुटला. बंड्याने रिमोट फेकून काचेचा ग्लास फोटल्यावर रामभाऊ संतापाने पेटून उठले. पण आधुनिक काळाशी सुसंगत वागण्याचा प्रयत्न म्हणून त्यांनी बंड्याला चर्चेसाठी बोलावले.
सुरुवातीला प्रस्तावना वगैरे झाल्यावर त्यांनी मूळ मुद्द्याला हात घालत बंड्या कडे त्याच्या वागणुकीचा खुलासा मागितला. बंड्या शांतपणे उठला त्याने पेपर रामभाऊ समोर धरला. पहिल्याच पानावर ठळकपणे दहावीचा निकाल लागल्याचे वृत्त होते आणि त्यात ठळकपणे लिहिले होते BEST OF FIVE. हेच तत्त्व मी आठवड्याच्या सात दिवसासाठी लावले आहे, बंड्या शांतपणे उच्चारला. रामभाऊ आणि जानकी काकू अवाक होऊन बंड्या कडे पाहत राहिले..

Chini Maati - Part 2

Meena shows her strength as a writer by painting the pictures of the palaces and gardens and beautiful architectures on the canvases of your mind, as she goes on unleashing the Chinese beauty in terms of nature as well as architecture. The writing style of Meena Prabhu is so much free flowing and detailed, so that she holds us witness to each and every event that happens during her journey into the culture, history and geography of the country.

Tianmen Square has enchanted her and she is fully successful in depicting the true value of this square in the minds of a Chinese, linking it to the history and events that got associated with this grand monument. The Forbidden City is equally beautiful and there is this deep surge of getting up and booking tickets to China as she describes the beauty and glory of these ethereal monuments of beauty.

The discovery of cultural monument, like terracotta army and many more such ancient artifacts gives you a glimpse of centuries old Chinese culture and keeps your breathless when you come to know the fact and figures related to these marvels, still available for us to see. It might have witnessed so many downfalls, so many glorious years and contributions of so many poor people, sweating day and night to fulfill the mad ambitions of their kings and queens. The wall of china is one such marvel and the span of this structure is almost twice the length of India, measured from Kashmir to Kanyakumari.

All those Chinese words that were totally obscure to me for long time, started making sense, all of a sudden after reading this book. For example chin, ming, han are the dynasties of the emperors that ruled china. Tao and Confucius were the saints or philosophers who guided china for centuries while tai chi is the ancient yoga like art from china to build and exhilarate the power of mind and soul. In fact the marshal art forms, like koong foo and karate are nothing but the offshoots of this great art of controlling your mind and body.

Yangtze can be called as the ganga of the china, it is also called as the yellow river. The example of what kind of prosperity a focused government can bring to the country is this huge dam being built on Yangtze. This dam is going to be a most ambitious project and would take care of huge need of power from the newly industrialized Chinese towns. It has 26 turbines and the whole world is watching this happen. Lot of stakes are in this dam for the Chinese government as well as its people. But everything seems to be happening well and Chinese seem to be well motivated to finish this project. The kind of electricity this would produce would be equivalent to 9 nuclear power stations.

I just wonder when we would be able focus, on our national needs and work towards building its resources. We are still not been able to satisfy the need of water in all the regions, leave around the electricity problems. The "ring canal" project is something I had heard of in my school textbooks. Although we have been given reasons like lack of funds etc, what we lack mainly is the political will, to even take up any such project. All the economic growth is useless, unless we build our basic infrastructure, provide jobs for everyone and have some vision for our country. But nothing of this sort seems to be happening.

continued ....

बदलांशी जुळवून घेण्याची क्षमता

असे म्हटले जाते की आपण योग्य जागी योग्य वेळी असावयास हवे. तसे झाल्यास आपणास भरपूर लाभ होऊ शकतो. त्यात अजून एक वाक्य आपणास जोडता येईल आणि ते म्हणजे आपण योग्य जागी योग्य वेळी आहोत हे आपणास ओळखता आले पाहिजे. हल्ली नोकरीत सर्वचजण खूप मेहनत करताना दिसतात परंतु बढतीच्या संधी मात्र मर्यादित असल्याने त्यातील काही जणांनाच पुढे जाण्याची संधी मिळते. त्यामुळे आपण जर महत्त्वाकांक्षी असाल तर आपण योग्य ठिकाणी योग्य वेळी मेहनत करतो आहोत हे तपासून घेणे आवश्यक आहे. आता आपण जर महत्त्वाकांक्षी नसाल किंवा दुसर्या शब्दात सांगायचे झाले तर जैसे ठेविले अनंते तैसेची राहावे या उक्तीवर विश्वास ठेवत असाल तर मात्र प्रश्नच नाही.

अल्पसंतुष्ट चांगले कि वाईट असा बर्याच वेळा प्रश्न विचारला जातो. पूर्वीच्या काळी ज्यावेळी वादविवाद स्पर्धा होत असत त्यावेळी हा विषय देखील वादविवाद स्पर्धेसाठी ठेवला जायचा. व्यावसायिक ठिकाणी बढती घेताना हा मुद्दा अप्रत्यक्षपणे पुढे येतो. अमेरिकेत एक अतिशय चांगली गोष्ट म्हणजे लोक आपल्याला आवडणारे काम आयुष्यभर करण्याची मनीषा बाळगतात. मला programming करायला आवडते मग मी आयुष्यभर तेच करणार.

याच्या उलट परिस्थिती आपल्याकडे जाणवते ती माहिती आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात! लोक ३-४ वर्षे आज्ञावली लिहिण्याचे काम करतात मग त्यांना व्यवस्थापक बनण्याचे वेध लागतात. तसेच कंपनीलाही त्यांना व्यवस्थापक बनविण्याचे वेध लागतात. आता लोक ज्यावेळी व्यवस्थापक बनू इच्छितात त्यावेळी महत्त्वाकांक्षा हा एक पैलू असतो आणि त्याबरोबर बर्याच वेळा सध्याच्या भूमिकेतून पलायन करण्याची इच्छा देखील असू शकते. आपल्याला या भूमिकेत सर्वोच्च स्थान मिळत नाही आहे आणि नवीन येणारे लोक आपल्याला आव्हान देत आहेत असे एकदा जाणवले की मग कागदोपत्री असलेल्या आपल्या अनुभवाच्या जोरावर पुढचे पद ग्रहण करण्याचा मोह त्यांना होतो. यात एकाच तोटा होतो आणि तो म्हणजे आपल्याकडे बर्याच वेळा बृहस्पती (अर्थात Subject Matter Expert) लोकांची कमतरता जाणवते. अमेरिकेतला व्यवस्थापक हा व्यवस्थापनाबरोबर वेळ पडल्यास स्वतः आज्ञावलीशी खेळू शकतो आणि त्यामुळेच तो आदरास पात्र असतो. आपण मात्र केवळ खोट्या सामाजिक प्रतिष्ठेपाठी लागून बढती मिळवणे हेच ध्येय ठरवतो आणि बर्याच वेळा कार्यालयात दुसर्यांचा आणि स्वतःचा देखील आदर घालवून बसतो. काही वर्षांनी धोकादायक परिस्थिती निर्माण होते. आता हा कर्मचारी आज्ञावली पूर्णपणे विसरलेला असतो आणि त्याचा अनुभव (काम केलेली वर्षे हा एकमेव मापदंड लावून) बघता भारतीय मापनानुसार तो वरिष्ठ व्यवस्थापक बनला पाहिजे अशी कंपनीची अपेक्षा असते. परंतु वरिष्ठ व्यवस्थापक बनविण्याच्या वेळी भारतीय कंपनी एकदम कडक धोरण अनुसरते आणि केवळ काही लोकच पुढे जाऊ शकतात. मग बर्याच जणांची अवस्था मात्र तेल गेले तूप गेले हाती धुपाटणे राहिले अशी होते.
या सर्व प्रकारात एकच धडा शिकणे आवश्यक आहे आणि तो म्हणजे तुम्हाला स्वतःला ओळखता आले पाहिजे. स्वतःची क्षमता, स्वतःचा कल कोणत्या गोष्टीत आहे हे ओळखता आले पाहिजे आणि त्यानुसार नियोजन केले पाहिजे. एका विशिष्ट कालावधीनंतर दुसर्या व्यवसायात पडणे हा सुद्धा एक पर्याय असू शकतो. पण त्यासाठी सुद्धा पूर्वतयारी आवश्यक आहे. थोडक्यात सांगायचे झाले तर आजच्या युगात बदलांशी जुळवून घेण्याची क्षमता हा एक अत्यंत आवश्यक गुणधर्म बनला आहे.

बाल कथा

माझ्या मुलाला तो २-३ वर्षांचा असे पर्यंत गोष्ट सांगताना मी हुल्लम हाहाहा, हैम्मी हाहाहा आणि चौनी चाचाचा अशी तीन राक्षस पात्रे निर्माण केली होती. या तीन पात्रांच्या पहिल्या गोष्टीतला हा भाग पहिला!

अभिजित रानडे न्यू जर्सी येथील आपल्या वास्तव्यातील शेवटचे काही दिवस एकदम मजेत घालवत होता. आज एका जवळच्याच जंगलात फेरफटका मारून मग आवराआवरीच्या मागे लागण्याचा त्याचा बेत होता. समवयस्क मित्र गोळा करून सर्व जण एकदाचे जंगलाच्या दिशेने मार्गक्रमण करते झाले. आपल्या कार पार्किंग मध्ये ठेवून जंगलात पायी शिरतानाचा त्यांचा उत्साह एखाद्या बालकाला लाजवेल असाच होता. अभिजित त्यांचा म्होरक्या असल्याने तो पुढे पुढे जात होता. अचानक आपले मित्र बरेच मागे पडल्याची त्याला जाणीव झाली. तरीही बेफिकीरीने तो तसाच पुढे जात राहिला. अचानक पायवाट संपून एक अंधारी गुहा त्याच्यासमोर उभी ठाकली. भीती हा शब्द माहित नसलेल्या अभिजितने त्या गुहेत पाऊल टाकले तशी तिथली वटवाघळे फड फडा उडून दुसर्या ठिकाणी विसावली. पुढे जाण्याचा रस्ता मात्र अभिजीतला दिसेनासा झाल्याने त्याने परत फिरण्याचे ठरवले. परत येताना गुहेत एका खड्ड्यात अभिजित पाय घसरून पडला त्यावेळी तेथील बरीच माती मात्र त्याच्या बुटाला आणि सर्वांगाला लागली. परत मित्रांना भेटल्यावर त्यांना आपल्या शौर्याचे वर्णन करताना अभिजीतला सहलीचे सार्थक झाल्याचे वाटले. घरी परतल्यावर ती बुटे त्याने तशीच आपल्या सामानात भरून टाकली. अमेरीकॅतील राक्षस हैमीहाहाहा (Hamihahaha) याच्या गुहेतील माती आपण स्वदेशी घेवून जात आहोत याची त्याला अजिबात कल्पना नव्हती.अभिजीतचे गाव तारापूर जवळील चिंचणी! आपला लाडका मुलगा दोन वर्षांनी परत येणार याचा कोण आनंद त्याच्या आई वडिलांना झाला होता. आपल्या घराची साफसफाई करताना आपल्या घराजवळील पडक्या वाड्याच्या बाहेरील अंगण देखील त्यांनी आपल्या नोकरांकडून साफ करून घेतला होता. या पडक्या वाड्यात काही अमानवी शक्तींचे वास्तव्य असल्याची वदंता होती परंतु सुशिक्षित रानडे कुटुंबीयांनी मात्र त्याकडे कधीच लक्ष्य दिले नव्हते. अभिजीतचे विमान वेळेवर सहार विमानतळावर उतरले. कस्टमचे सोपस्कार पूर्ण करून बाहेर येताच आपल्या आईवडिलांचे दर्शन होताच अभिजीतला साता जन्माचे सार्थक झाल्याचे वाटले. गाडी मुंबईबाहेर पडताच अभिजीतला आपल्या गावाचे वेध लागले. आपण हैमीहाहाहा (Hamihahaha) याच्या गुहेतील माती हुल्लम हाहाहा च्या पडक्या वाड्याजवळ नेवून चारशे वर्षापूर्वीच्या तीन सैतानांच्या वैराला उजाळा देत आहोत याची त्याला थोडीच कल्पना होती!

चिंचणी गावातील आपल्या घराजवळ पोहोचताच अभिजीतचा आनंद गगनात मावेनासा झाला. गाडी घराजवळ थांबताच टुणदिशी उडी मारून तो गाडीबाहेर पडला. आई बाबा नको नको म्हणत असताना देखील त्याने घाईघाईने बैगा वरून खाली खेचल्या. त्या घाईगडबडीत त्याचे बूट असलेली bag उघडली जाऊन बूट बाजूलाच असलेल्या वाड्यात जाऊन पडले. (अतिशयोक्ती)! अशा प्रकारे दोन सैतानाच्या संपर्कात आलेल्या मात्या एकमेकांना मिळाल्या. सुप्तावस्थेत गेलेल्या त्या दोन सैतानाना जाग आली. सर्वजण घरात शिरले. तो पर्यंत आजूबाजूच्या वातावरणात बदल होऊ लागला. सूक्ष्म रुपात प्रकट झालेले ते दोन सैतान क्षणाक्षणाला आकाराने मोठे होऊ लागले. झाडावर झोपलेले पक्षी, गोठ्यातल्या गाई म्हशी जागृत होऊन किलबिलाट करू लागले, हंबरू लागले. रानडे कुटुंबीय बाहेरचे दृश्य बघून थबकून गेले. गावकरी सुद्धा या आवाजाने जागे होऊन आजूबाजूला जमा झाले. आता पर्यंत पूर्ण रुपात आलेले ते दोन सैतान एकमेकाला भिडले. त्या दोघांची डोकी वरच्या ढगांना टेकली होती. (अतिशयोक्ती)! त्या दोघांच्या पायाखाली सापडून ५ लोक कामी आला (संदर्भ पानिपत युद्धाची वर्णने). समोरच्याच घरात हुआंग वान्ग हा आपला मित्र समीर राऊत कडे राहायला आला होता. (अतिशयोक्ती)! रात्री लवकर झोप लागत नसल्यामुळे तो आपल्या भ्रमणध्वनीवर चीन मधल्या आपल्या आजीशी बोलत होता. समोरचे दृश्य पाहून अवाक झालेला हुआंग आपल्या आजीला हे सर्व काही वर्णन करता झाला. आजीला आपल्या लहानपणी ऐकलेली तीन सैतानांची गोष्ट आठवली. फोनवर बोलता बोलता लगेचच ती शेजारीच राहणाऱ्या कुटील बाबा कडे धावली. कुटील बाबाने ही गोष्ट ऐकताच एक मंत्र म्हंटला. लगेचच तेथे तिसरा सैतान चौनीचाचा प्रकट झाला. आजीला हुआंग राहत असलेल्या गावाचे नाव विचारून लगेचच तो आकाशमार्गे चिंचणी गावाकडे प्रस्थान करता झाला. हिमालयावरून उड्डाण करताना कमी झालेल्या बर्फाची पातळी बघून त्याने जागतिक पर्यावरणाविषयी मनातल्या मनात चिंता प्रकट केली. चिंचणी गावात पोहोचताच त्याने वेगाने landing केले. त्याला बघताच बाकीचे दोन सैतान स्तब्ध झाले. चौनीचाचाने त्या दोघांना चारशे वर्षापूर्वी झालेल्या तहाची आठवण करून दिली. त्या आठवणीने ते दोघ शांत झाले. एकमेकांना मिठी मारून परत सुप्त रुपात जाण्याचा त्यांनी प्रयत्न केला. परंतु योग्य मंत्र न आठवल्यामुळे ते सुप्त रुपात जाऊ शकले नाहीत. दुसरा एक मंत्र त्यांना आठवला आणि त्यां तिघांचे रुपांतर साध्या माणसांत झाले. त्यांचे रुपांतर जरी माणसांत झाले असले तरी त्यांच्या शक्ती मात्र कायम राहिल्या. त्यांचे मनपरिवर्तन होऊन ते आपल्या शक्तींचा वापर चांगल्या कामासाठी करू लागले. त्यांच्या या चांगल्या कामांच्या गोष्टी पुढील काही भागात आपणास वाचावयास मिळतील. या सैतानांचा चारशे वर्षांपूर्वीचा इतिहास देखील एका भागात नमूद केला जाईल.
गोष्ट छोट्यांसाठी असली तरी काही प्रश्न मोठ्यांसाठी
१> ही गोष्ट आपणास रूपकात्मक वाटते का? वाटल्यास या तीन सैतानांची तुलना कोणत्या तीन महाशाक्तींशी करण्याचा मोह आपणास होतो का?

साक्षीदार की भागीदार

मध्येच एक वाक्य कानावर पडले, नियोजन करण्यात अपयशी ठरणे म्हणजेच अपयशासाठी नियोजन करणे. Failing to Plan mean Planning to fail. आज हेच वाक्य मी पुढील २० वर्षासाठी वापरतो आहे. या आधीसुद्धा मी या विषयावर लिहिले होते. गेल्या २० वर्षांत प्रचंड बदल झाले हे मान्य! पण पुढील २० वर्षांत सुद्धा याच वेगाने किंबहुना त्याहून अधिक वेगाने बदल होणार आहेत. त्यात आपली भूमिका काय असणार आहे याविषयी प्रत्येकाने विचार करणे आवश्यक आहे. यातील बरेचसे बदल आपल्या मुलांवर परिणाम करतील. आपली मुले पुढील २० वर्षात कशी वाढली पाहिजेत याविषयी आपले नियोजन काय आहे? की जशी ती वाढतील तशी वाद्धून द्यावीत अशी आपली भूमिका आहे? नियोजन करणे ही तर केवळ पहिली पायरी आहे, नियोजन केलेल्या आराखड्याची अंमलबजावणी करणे ही तर त्याहून कठीण गोष्ट. पण सुरुवात तर केलीच पाहिजे. आपली पुढील पिढी, आपल्या बाजूचा समाज पुढील २० वर्षांत कसा असायला हवा याविषयी तुमचे विचार कागदावर मांडा. आणि त्यांच्या अंमलबजावणीसाठी आपल्या घरापासून सुरुवात करा. नाहीतर २० वर्षांनी आपल्या बाजूला सामाजिक जीवनाच्या बाबतीत अमेरिका झालेला दिसेल आणि आपण त्याचे केवळ साक्षीदार झालो याची खंत आपणास राहील

Chini Maati (by Meena Prabhu) - Book Review

Reading Meena Prabhu's travel experiences are always a treat and then she keeps getting better and better with her each book. It's a passion that she carries with herself as she continues exploring nation after nation. Her points of interests are the ancient civilizations and her expertise, making you feel and be one with all the experiences that she gets through her rigorous but rich travel experiences. Marathi readers are lucky to get a writer of her caliber and reading her books are nothing less than a journey through the eyes of writer into the history, culture, nature, people, food, architecture, politics and many such aspects of any country's social life.

I personally has a lot of fascination for china, since childhood and still have those blur memories of visiting Dr.Shu from Vasai for my dental problems. I even have few nice images of Chengdu, as I used to watch CCTV in Bahrain, since I didn't have cable for few days. Surprisingly this CCTV was free to air service in that part of the world and I had seen probably some of the images of cherry blossoms from Chengdu. Even after being so close to us, there have been lots of questions in my mind about china and the Chinese people and customs. I got most of the answers through this book.

In this book Meena's journey starts from Hongkong and ends at Gwalin. She covers flourishing Shanghai, historical and majestic Beijing, the honeymoon city of Haunzau, the Venice of the east, Sujau and cities like Chengdu, Daatsu and Kunming. As I said the journey keeps on revealing the unknown parts of this ancient culture, both dark and bright spots and makes you realize their contribution to the mankind, as well as their own fights, turmoil and instinct to survive and rise again.

Hongkong was a fisherman town, taken over by British during opium war and now one of the most cosmopolitan city and a trading centre competing with its neighbour Singapore. After getting liberated from British it still maintains its independent status from the rest of the china. Macau was one more such Chinese territory owned by Portuguese and still maintains some of the architectural and cultural significance of its European ruler.

Shanghai was distributed between French, British, Americans and Germans during opium war, the history of which is quite interesting. China exported tea, silk and spices to other parts of the world but never allowed foreign good to enter it's land. The trading happened only against gold and silver. British never liked it, they started pushing, infiltrating opium into china, cultivated in northern India, thus addicting them to this deadly drug. There were generations which got addicted and British controlled the trade. Finally Chinese emperor requested queen to stop this illegal opium trade, but all in vain.

Finally he had to collect all the opium in the country and drown it in the sea, which triggered the well known opium war. Although British could not rule the whole of china, after china's defeat china, had to allow British and French to set up trade centers in shanghai called as concession areas. Even the British newspapers condemned this war which was completely baseless and was only intended towards subduing china to open up trade with British.

Result, shanghai is having a very multicultural look with the touch of British, French and American architectures at various parts of the city, now a flourishing city quite close to Hongkong. The yuyuan garden in shanghai developed by a son for his parents to spend their olden days peacefully, is another marvel and piece of an art.

Haunzau is famous for its beautiful lake and the old, very Chinese looking palaces around its banks. It's a quiet secluded place and the boat ride at night in this lake is a life time experience. A visit to a pagoda and a medical museum, were the highlights of stay in Hangzau. Just like us Indians Ayurveda, Chinese art of medicine was developed several years ago and was passed on from generations to generations and hence preserved to a great extent to date.

Sujau as Marco polo has described is truly a Venice of the east and has most beautiful gardens and canals build over centuries and known since the silk-route times. The canal that connects two of the largest rivers of china flow through this province. It connects Yagatsei and Hau jo va or yellow river.

Tea, chai whatever you call it (now a days costa coffee counters in US sell tea with a name chai). Turkey also calls it chai. The china was consuming this chai for more than 4000 years not just as an energizer, refresher, but as a medicine. There have been chai pandits writing chai shastra and they still have these tea ceremonies happening as an integral part of their culture. Mind you it's not the black fermented powder that we use in India or in Srilanka, but a Chinese chai is plain tea leaves boiled in plain water, being savored throughout the day.

Meena Prabhu do have a passion for massage and has given the account of massages all across the world as she keeps traveling. The Hamaam from turkey is a bigger ceremony and keeps going for centuries in the form of man to man and woman to woman massage in hamaam khanas with a hot sauna style bath. The author has admired the swift Spanish massage and the systematic massage that you get in few parts of south India using toes and fingers of feet The Hungary again is famous for it natural hot springs and Germany's bathing-bathing is again a very ceremonial or rather religious experience where people just relax leaving behind the apprehension of being nude. Chinese massage is again done with your cloths on and more of an acupressure therapy and has developed over a period of time as a science or technique rather than an art.

The china wall, one of the wonders of the world, truly deserves that status. The first brick was laid out when Buddhism was born, which is 600 years BC. It took more than 1800 years for the wall to be completed. It starts from the sea on the east and extends till Gobi desert providing protection from the Mongolian or tartar invasion. Thus china remained protected within these natural boundaries of Himalayas in north, Gobi desert in west, sea in the east and the greatest ever wall built in man's history the china wall in the north. China was called the middle kingdom then and they totally isolated from the outside world for centuries. These people have considered themselves superior to the outsiders for ages.

The inventions like tea, paper, gun powder, silk remained unknown to the outside world for centuries. Meena does find some of our Indian vegetables in china, like "Aaloo chi pana" not the Aaloo as in batata and even tandulka etc. She also narrates a beautiful story related to cross bridge noodles, which is nothing but chicken soup with noodles. Some of the Muslim areas have nice road side kiosks (tapri would be a better word) serving kebabs. Dimsim is again some Chinese specialty, a combination of soups & chicken.

continued....

झपाटलेला

दर्शनने passion अर्थात झपाटल्याची भावना यावर उत्तम blog लिहिला. त्याने काही अतिशय महत्त्वाचे मुद्दे मांडले आहेत. जीवन सुंदर बनविण्याचे passion हवे. छोट्याशा अपयशाने खचून जाता कामा नये, आपणाजवळ एक vision हवे, आपण कोणत्या गोष्टी बदलू शकत नाही याची जाण हवी आणि हे सत्य स्वीकारायची तयारी हवी.
आजकाल आपल्यापैकी बर्याच जणांना एका मानसिक संघर्षातून जावे लागत आहे. लहानपणाची शिकवण आणि त्याच्याशी पूर्ण विसंगत आजकालची बाह्य परिस्थिती. परंतु यातील बदलणार तरी कोणत्या गोष्टी, सुरुवात करायची कोठून? या प्रश्नांनी भांबावून जावून बर्याच वेळा आपण याविषयी विचार करायचेच सोडून देतो आणि मग प्रत्यक्ष कृती तर फारच दूरची गोष्ट. दर्शनने मांडलेल्या विचारानुसार आपण स्वतःशीच एक लक्ष्य निश्चित करा. मी एक उदाहरण देतो. समाजात नितीमत्ता ढासळते आहे, लोक दुसर्यांचा उपदेश ऐकण्याच्या पलीकडे गेले आहेत. ठीक आहे, मग आपल्या घरापासून सुरुवात करा. घरातील परिस्थितीचा ताबा घ्या. छोट्या छोट्या यशातून मोठी स्वप्ने साकारता येतात.
हीच गोष्ट लागू होईल ती तुमच्या छंदाला, एखादी नवीन कला, भाषा शिकायच्या स्वप्नाला! जर तुमच्या कडे passion असेल तर नक्कीच तुम्ही बरेच काही साधू शकता. पहिली पायरी आहे ती स्वतःचे passion काय आहे ते ओळखण्याची! तर मग सुरुवात करणार ना आजपासून?